Gemeente Amsterdam heeft jaarlijks overschotten op de begroting maar ook geven de jaarrekeningen enorme resultaten in de plus. Zie onderstaand de screenshots van Begroting 2025 (pdf) alsook van de desbetreffende jaarverslagen en merk op dat in Begroting 2025 hier een toevoeging van € 100 miljoen aan de algemene reserve aan voorafgaat.
Jaarlijks is er een verschil van honderden miljoenen euro’s tussen hetgeen primair wordt begroot en wat er daadwerkelijk tot besteding komt:
- Jaarrekening 2023: € 184 miljoen positief resultaat
- Jaarrekening 2022: € 406 miljoen positief resultaat
- Jaarrekening 2021: € 230 miljoen positief resultaat.
Begrotingsjaar 2020 kent de coronacrisis met verstrekkende gevolgen wat ik niet meeneem wegens te veel ruis, het gaat mij om het grote plaatje. Wel is het van belang om te weten dat de coalitie na de verkiezingen in 2018 de eigen inkomsten sterk heeft verhoogd met € 434 miljoen per jaar wat hier staat weergegeven (exclusief erfpacht en leges en indexeringen niet meegenomen). Ook is het van belang te weten dat het Gemeentefonds vanaf 2022 met jaarlijks honderden miljoenen stijgt, wat per 2026 mindert en wordt weergegeven met ‘het ravijn‘ maar nog altijd netto een stijging betreft.
Gezien de oorzaken van de enorme rekeningresultaten een structureel karakter kennen, zoals tekort aan arbeidskrachten, is de verwachting uit te spreken dat de rekeningresultaten in de komende jaren niet significant zullen dalen. Het vreemde is dat de gemeenteraad en het college van B&W te Amsterdam hier geen aandacht aan schenken.
De schuldprojectie is in Begroting 2025 met € 100 miljoen per jaar verlaagd omdat er rekening mee wordt gehouden dat niet alle investeringen van de € 800 miljoen per jaar tot besteding komen. Maar het budget zelf is wel ingeboekt bij het opstellen van de begroting. Dan is er wat minder rente te begroten maar verder is er geen aandacht besteed aan de te verwachten enorme rekeningresultaten.
Tot zo’n tien jaar geleden werd de rente gefinancierd met het rekeningresultaat. Hier is verandering in gekomen, het wordt sindsdien op voorhand begroot waarmee het structureel is ingeboekt en de rente niet met incidenteel resultaat wordt betaald. Dit is financieel prudent en in lijn met de geest van de wet die structurele lasten structureel begroot wil zien.
Maar is het financieel prudent om honderden miljoenen per jaar niet tot besteding te laten komen terwijl deze wel zijn begroot? Rekeningresultaten van structureel honderden miljoenen financieel prudent? Het antwoord is eenduidig ‘Nee’. Theorie en praktijk botsen hier.
De gemeenteraad kan budget vrijmaken door geld naar voren te schuiven met een begrotingstechnisch trucje: verlaag de omslagrente en betaal de rente die resteert met het rekeningresultaat. Noem het een kasschuif. Feitelijk wordt hier € 1 twee keer aangewend maar dit is een papieren werkelijkheid omdat valt te voorzien dat het rekeningresultaat dit kan dragen. Mocht de Utopiaanse situatie zich voordoen dat elke euro die is begroot daadwerkelijk tot besteding komt, dan zijn er genoeg middelen om het tekort aan financiering van de rente op te vangen. Het weerstandsvermogen is op orde, ook zijn er enorme egalisatiereserves zoals die van Inkomensdeel & Conjunctuur. De afweging hoeveel budget er wordt vrijgemaakt door de omslagrente te verlagen is van groter belang in dezen. Jarenlang kan er voor tientallen miljoenen per jaar worden vrijgemaakt, mocht Utopia zich aandienen en het rekeningresultaat niet kan worden aangewend om de rente deels te financieren dan is er genoeg om op terug te vallen. Tot dan kan er veel extra beleid worden gevoerd met het vrijgemaakte budget.
Mocht u het waanzin vinden en financieel onverantwoord: er wordt al jaren overgeprogrammeerd. Er worden meer investeringen geprogrammeerd dan begroot en dan de raad daadwerkelijk autoriseert, dit laatste is gekoppeld aan het investeringsplafond. Het gebeurt dus al, hetgeen ik te berde breng, alleen op een andere manier en zonder dat dit in de begroting tot uiting komt.
Onderstaand Meerjarenbeeld Begroting 2025 en de weergaves van Jaarrekening 2023, 2022 en 2021 die de overschotten en de rekeningresultaten weergeven zoals boven omschreven, in blauw gearceerd. Click op het plaatje en dit opent goed leesbaar in een nieuw venster.
