De gemeente financiert programma ‘Afval & Reinigen openbare ruimte’ met de Afvalstoffenheffing. Deze is te Amsterdam per huishouden vele tientallen euro’s hoger dan nodig is omdat de kwijtschelding van de Afvalstoffenheffing voor huishoudens met een minimuminkomen, dat is tot 100% Wettelijk Sociaal minimum, in rekening wordt gebracht bij de huishoudens die deze heffing wel moeten betalen. Dit wordt de Solidariteitsbijdrage genoemd.
De Solidariteitsbijdrage is een politiek besluit, hier is geen wettelijke verplichting toe. De politiek kan ook besluiten om die kwijtschelding te financieren met algemene middelen of met budget voor portefeuille Armoedebestrijding.
De omstandigheid doet zich namelijk voor dat de Rijksoverheid via het Gemeentefonds de lokale overheden deze kwijtschelding vergoedt*, wat voor de gemeente onder algemene middelen valt. Dit bedraagt ongeveer € 20 miljoen** voor de gemeente Amsterdam maar is dalende omdat er minder kwijtscheldingen zijn. Echter, deze middelen van het Gemeentefonds zijn zogeheten vrij besteedbaar, niet-geoormerkt. De coalitie mag dus zelf besluiten wat met dit geld te doen. De huidige coalitie wendt dit geld anders aan dan waar het dit voor ontvangt om vervolgens deze ongeveer € 20 miljoen in rekening te brengen bij de wel-betalende huishoudens.
Dit leidde tot het netto resultaat voor de huishoudens in Amsterdam die de Afvalstoffenheffing in 2023 wel moesten betalen dat deze heffing € 62,65 hoger was dan programma ‘Afval & Reiniging’ daadwerkelijk aan kosten had per huishouden, zie bijgaand screenshot Verordening Afvalstoffenheffing. De Solidariteitsbijdrage is voor 2024 berekend op € 52,10. Click op onderstaand plaatje en dit opent goed leesbaar in een nieuw venster.
Verordening Afvalstoffenheffing, opbouw heffing en Solidariteitsbijdrage
Wat de coalitie wel doet met de circa € 20 miljoen die de gemeente ontvangt van het Rijk om de kwijtschelding mee te financieren, is onbekend.
Het verhaal houdt hier niet op want de hoogte van het Gemeentefonds is afhankelijk van de inkomsten die de gemeente heeft. Amsterdam had in 2023 met betrekking tot portefeuille Afval € 11 miljoen meer inkomsten dan de berekening van het Gemeentefonds veronderstelde***. Hoe hoger de inkomsten die een gemeente heeft, des te lager het Gemeentefonds. Op welke wijze dit voordeel zich vertaalde naar het Gemeentefonds voor de gemeente Amsterdam dan wel de Afvalstoffenheffing, is ondergetekende onbekend mee. Er wordt geen enkele informatie verstrekt door de gemeente, ondergetekende is zeer goed ingelezen met veel achtergrondkennis en weet de informatie voor dit bericht bijeen te schrapen uit verschillende bronnen. Pas na tien jaar kwam ondergetekende erachter dat de kwijtschelding wordt vergoed via het Gemeentefonds en de huidige coalitie dit niet de inwoners doet toekomen waar deze vergoeding wel toe wordt verstrekt door het kabinet.
Wat dus wel bekend is dat de coalitie jaarlijks zo’n € 10 miljoen meer inkomsten dan lasten heeft bij programma Afval & Reiniging. Het positief resultaat Afvalstoffenheffing wordt toegevoegd aan de Egalisatiereserve wat in Jaarrekening 2023 € 12,3 miljoen betreft waarmee de Egalisatiereserve Afval oploopt tot € 29 miljoen. Een simpele, waarschijnlijk incorrecte, berekening op basis van voorgaande informatie maakt dat de heffing voor de betalende huishoudens dan € 25 lager kan omdat de Afvalstoffenheffing te hoog is. Bovenop voornoemde Solidariteitsbijdrage voor 2024 zou dat tezamen € 77 zijn waarmee de Afvalstoffenheffing naar beneden kan bijgesteld. Helaas verstrekt de coalitie van PvdA, GroenLinks en D66 geen enkele informatie over dit onderwerp en moet ondergetekende het doen met het bijeen schrapen van informatie.
Als laatst is onderstaand weergegeven de opbouw van de totale baten en lasten voor Afval & Reiniging, uit Begroting 2024 gemeente Amsterdam paragraaf ‘Afval en reinigen openbare ruimte’ vanaf blz 85, screenshot blz 89. U ziet de geprognosticeerde opbrengst van de Afvalstoffenheffing € 186,2 miljoen zijn en de geraamde lasten voor vuilnisophaal € 71,1 miljoen, terwijl de lasten voor reinigen openbare ruimte € 84,5 miljoen bedragen. Totale lasten zijn hoger, dit ziet u onderstaand samengevat. Click op het plaatje en dit opent goed leesbaar in een nieuw venster.
PS de Solidariteitsbijdrage voor 2021 betrof zelfs € 76,55, zie raadscommissie Financiën d.d. 28 oktober 2021 agendapunt 7 bijlage 2.
*zie rapportage fase 1 Cebeon/Lysias ‘Inzicht in Beleid, Geld en Keuzes’ blz 51 een-na-laatste alinea, raadscommissie Financiën d.d. 9 februari 2023 agendapunt 6
**de coalitie van PvdA, GroenLinks en D66 verstrekt geen informatie over dit politiek besluit met bijgaande financiën, zowel begroting als jaarrekening geeft geen enkele informatie. Voornoemde rapportage stelt dat in 2023 dit € 23 miljoen betrof
***voornoemde rapportage Cebeon/Lysias blz. 41 alinea ‘Afval’