Wethouder Jeugd(zorg) Moorman heeft ‘Visiebrief Jeugd‘ (pdf) voorgedragen aan de gemeenteraad, agendapunt 10 in raadscommissie OZA d.d. 19 juni 2024, mede naar aanleiding van de landelijke, van het kabinet afkomstige, ‘Hervormingsagenda Jeugd‘. Agendapunt 12 die u onder agendapunt 10 ziet staan is sterk gerelateerd. De voordracht gaat gepaard met ‘raadsinformatiebrief Visiebrief Jeugd‘ (pdf) waar tevens een uiteenzetting wordt gegeven van de uitgangspunten van wethouder Jeugd(zorg) Moorman.
Er gaat veel achter schuil, al vele jaren zoniet decennia kent de Jeugdzorg hervormingen en stelselwijzigingen waarmee steeds problemen van het vorige stelsel worden opgelost maar het fundament onveranderd blijft en er elke keer in dezelfde valkuil wordt getrapt. Wethouder Moorman wil het fundament veranderen omdat de Jeugdzorg nog steeds niet aansluit bij de behoeften van deze jeugd en diens gezinnen terwijl het beroep op de Jeugdzorg blijft toenemen. Ook ligt de oorzaak van het probleem veelal niet bij deze kinderen maar in dier omgeving.
De toenemende druk op de Jeugdzorg is onhoudbaar terwijl tegelijk alle inzet niet leidt tot “meer welbevinden van onze jeugd”. Kort samengevat wil wethouder Moorman het zwaartepunt verschuiven van de Jeugdzorg naar de omgeving van de jeugdigen. Investeren aan de voorkant, met het dagelijks leven van de jeugd als middelpunt. De school, de kinderopvang, de sportclub, de wijk en ook het gezin worden meer centraal gesteld. Tegelijk legt wethouder Moorman een sterke relatie met portefeuilles Onderwijs en Bestaanszekerheid. Preventie is majeur deel van de gedachte erachter maar ook de idee dat jeugd te snel als afwijkend wordt gezien en daarmee niet alleen een stempel krijgt opgedrukt maar er tevens een moreel oordeel wordt gevormd. De jeugdhulp die vervolgens aan de hand van dat label wordt verleend, noemt wethouder Moorman niet per definitie een verbetering voor deze jeugd.
Bijna expliciet velt wethouder Moorman een vernietigend oordeel over ‘diagnostische labels’ als ADHD, autisme, lastig opvoedbaar en kwetsbaar die deze jeugd krijgt aangepraat. Jeugd wordt hier in een hokje geplaatst met bijgaand moreel label waarbij het geboden alternatief geen verbetering behelst. “De kunst is om de blik om te draaien”, aldus wethouder Moorman, “Kinderen niet behandelen om hen in het systeem te laten passen of hen daarbuiten te plaatsen maar om hen in hun omgeving te ondersteunen, ruimte en deskundigheid te bieden”. Er moet een veel ruimere marge komen van wat als normaal wordt gezien en verschillen moeten niet worden bestempeld als afwijking of stoornis: “Maak niet van alles een individueel probleem”.
De hulp aan deze jeugd moet van de behandelkamer naar het dagelijks leven van die jeugd, van ESJH op kantoor naar de school: “Deskundigheid moet zoveel mogelijk aanwezig zijn in de nabijheid van kinderen, bijvoorbeeld op school, sportclub of opvang”. Hiertoe moet ook expertise van de Jeugdzorg worden toegevoegd aan bijvoorbeeld de Ouder- en Kindteams of de APOO. Investeren aan de voorkant, dus.
Een visie laat zich niet kwantificeren. Edoch, wat wethouder Moorman voorziet aan verschuiving van aantallen en bedragen, wordt onverlet gelaten in Visiebrief Jeugd. Toch ligt hier wel een grondslag van handelen omdat het beroep op de Jeugdzorg veel te groot is wat ertoe leidt dat er grote wachtlijsten zijn alsook er enorme bedragen mee gepaard gaan. Ook hier moet verandering in komen maar hiervan wordt nog niets in het vooruitzicht gesteld. Alhoewel ondergetekende, niet-zijnde een PvdA-er, een groot fan is van wethouder Moorman mag aangetekend dat dit wel een terugkerende factor is bij veel van wat wethouder Moorman brengt aan beleid. De resultaten laten zich immer lastig meetbaar maken, alle goede bedoelingen die ook ondergetekende steunt ten spijt.
Voorgaande jaren is wat in de volksmond met Jeugdzorg wordt omschreven aanbesteed door de gemeente Amsterdam. Deze termijnen lopen tot 2027 wat betekent dat in 2026 de nieuwe aanbestedingen worden uitgezet. Hieraan voorafgaand, vanaf 2025 dus komend politiek seizoen, worden dan de kaders van deze aanbesteding aan gemeenteraad Amsterdam voorgedragen door wethouder Jeugd(zorg) Moorman.
Onderstaand tracht ik relevante raadsvoordrachten weer te geven die hebben geleid tot de huidige aanbestedingen. Hierbij moet opgemerkt dat wethouder Onderwijs, Jeugd en Armoedebestrijding Moorman de relatie legt met Onderwijs en Bestaanszekerheid, vrij vertaald met investeren aan de voorkant. Een voorbeeld ervan treft u in de raadsvoordracht waar dit bericht mee begint, agendapunt 12 ‘Gezamenlijke ambitie-agenda 2023-2027 voor sterke samenwerking (passend) onderwijs en jeugdhulp in verbinding met bestaanszekerheid’. Een mond vol wat wel de lading dekt van hetgeen wethouder Moorman voor ogen heeft waarbij voor de goede lezer het abstract gehalte nog domineert. Ook is de Sociale Basis gerelateerd. Deze breedte is niet volledig gedekt alhier.
Als laatst geef ik uit Begroting 2024 de geprognosticeerde budgetten weer van hetgeen momenteel aan voorzieningen is in dezen, respectievelijk blz’s 183 en 173, en de getallen met bedragen van de huidige Jeugdzorg en aanverwant zoals weergegeven in Visiebrief Jeugd. Klik op de afbeelding en dit opent goed leesbaar in een nieuw venster.
- Gemeenteraad 22 april 2020 agendapunt 18: ‘Hoofdlijnen inkoop (hoog)specialistische Jeugdhulp’, de HSJH ofwel tweede lijn Jeugdzorg
- TAR 19 mei 2022 agendapunt 49: ‘Ontwikkelingen preventieve en enkelvoudige specialistische jeugdhulp, de preventieve kant en ESJH ofwel eerste lijn Jeugdzorg
- raadscommissie OZA 18 januari 2023 agendapunt 11: ‘Inkoop ESJH en APOO’
- raadscommissie OZA 13 september 2023 agendapunten 5 & 6: ‘Gunning ESJH en APOO’
- Tevens rapport Rekenkamer Amsterdam: ‘Preventieve Jeugdhulp in Amsterdam‘
